Als ondernemer begin je klein. Meestal met jezelf en een paar compagnons. Maar op een gegeven moment komt er een moment waarop je mensen moet gaan aannemen. En hoe goed je je ook voorbereidt, dat is altijd even zoeken.
Er is een gezegde: “Ik wens je veel personeel.” En langzaam begin ik te begrijpen waarom dat niet per se positief bedoeld is. Want meer personeel betekent niet alleen meer handen aan het werk, maar ook: meer verantwoordelijkheid, meer verwachtingen en als je pech hebt: meer zorgen. In mijn ervaring komt dat vaak doordat mensen te snel of verkeerd worden aangenomen. Je kunt prima groeien met een team, zolang je maar de juiste mensen aan boord haalt. En daar begint het bij een goed sollicitatieproces.
Niemand leert je hoe je moet werven
Het lastige is dat niemand je als ondernemer leert hoe je de juiste mensen aanneemt. Je volgt geen opleiding ‘solliciteren voor oprichters’. Er is geen standaard draaiboek dat je vertelt wie je moet aannemen en hoe je ze herkent. Je leert het door te doen, door fouten te maken en de verkeerde vragen te stellen.
In het begin deed ik het hele sollicitatieproces zelf, van het uitschrijven van de vacatureteksten tot het selecteren van de kandidaten en inplannen van de eerste gesprekken. Inmiddels kom ik pas kijken in een later stadium in het sollicitatieproces, waar al wat duidelijker is of iemand qua vaardigheden een goede match is of niet. Dat geeft me de ruimte om dieper te gaan. Minder over de kennis en skills en meer over de persoon erachter.
Van ervaring naar intrinsieke motivatie
Ik ben door de jaren heen steeds minder geïnteresseerd geraakt in de standaardvragen:
"Wat zijn je sterke en zwakke punten?"
"Waar zie je jezelf over vijf jaar?"
"Welke targets heb je gehaald?"
Natuurlijk, ze zeggen iets, maar lang niet genoeg om in te kunnen schatten of iemand een goede match voor de functie is. Ze laten zien wat iemand heeft gedaan, niet per se wie iemand is. Wat ik zoek in iemand is intrinsieke motivatie. Heeft iemand liefde voor het vak? Wordt hij of zij nieuwsgierig naar nieuwe ontwikkelingen? Hebben ze een eigen mening, ideeën, een bepaalde drive?
Ik wil geen mensen die hun werk alleen doen omdat het hun werk is. Ik zoek mensen die zich met plezier blijven ontwikkelen, zonder dat daar iemand voor nodig is die ze elke week een schop onder hun kont geeft.
Zo had ik eens een kandidaat die bijna perfect aansloot op de functie, maar toen ik vroeg waar hij zijn inspiratie vandaan haalde, kon hij hier geen antwoord op bedenken. Toen bleek dat hij zijn uitgebreide kennis had opgedaan door cursussen die zijn voorgaande baas hem had aangeboden. Uit druk van bovenaf, en misschien met een beetje eigen passie, had hij zijn kennis vergaard. Maar ik miste het stukje eigen initiatief, nieuwsgierigheid en een drive om zélf op zoek te gaan naar antwoorden.
Dat betekent niet dat ik op zoek ben naar mensen die elke minuut van hun vrije tijd besteden aan het uitbreiden van hun vaardigheden of vakkennis. Het gaat me er vooral om dat er passie aanwezig is, in plaats van een druk van buitenaf.
Twee vragen die alles zeggen
Daarom stel ik tegenwoordig vrijwel altijd twee vragen. Niet om iemand te testen, maar om oprechte interesse te tonen in hoe iemand denkt, leert en groeit.
Vraag 1:
“Ik ben geen expert in jouw vakgebied, maar ik vind het wél interessant." "Zou je me 1 of 2 podcasts, blogs of mensen kunnen aanraden die jij zelf volgt om op de hoogte te blijven?”
Wat ik hiermee probeer te ontdekken, is of iemand zijn vak echt leeft. Of ze in hun vrije tijd met nieuwe ontwikkelingen bezig zijn. Of ze willen leren, nieuwsgierig zijn, verder denken dan hun to-do list. Je merkt het meteen aan het antwoord. Mensen die stilvallen of gaan zoeken, zijn vaak minder actief bezig met hun vak. Mensen die direct beginnen te praten, enthousiast worden en dingen willen delen, hebben vaak precies die drive die ik zoek.
Vraag 2:
“Wat zijn volgens jou de nieuwste trends in je vakgebied, en als je vanaf nul zou mogen beginnen, hoe zou je die dan toepassen in ons bedrijf?”
Deze vraag gaat over visie. Je krijgt er geen boekhoudkundig antwoord op, en dat hoeft ook niet. Wat ik wél hoop te zien, is enthousiasme. Ideeën. Creativiteit. Het moment dat iemand rechtop gaat zitten en begint te vertellen met een twinkeling in zijn ogen. Dát is waar ik op let. Dat is waar je merkt dat deze persoon met passie werkt. Niet omdat het moet, maar omdat het kriebelt.
Mensen aannemen is mensen lezen
Voor mij zijn dit geen strikvragen. Het zijn uitnodigingen om te laten zien wie je echt bent. En ik geloof dat je als ondernemer beter af bent met iemand die leergierig is dan met iemand die het 'al allemaal weet'. Ik wil geen specialisten die tegen mij opkijken. Ik zoek mensen die zélf de expert zijn. Die kunnen me dingen uitleggen, me meenemen in hun wereld, me slimmer maken. Mensen die je op den duur zelf weer helpen betere mensen aan te nemen.
Want uiteindelijk draait het daar om: een team bouwen dat zonder jou verder kan. En dat begint bij mensen die geen externe motivatie nodig hebben omdat ze van binnenuit gedreven zijn.